Typowa sytuacja: hurtownik sprzedał Sprzedawcy X girlandę choinkową przeznaczoną do użytku zewnętrznego. Sprzedawca X z kolei sprzedał ją Konsumentowi, który po zawieszeniu girlandy zorientował się, że lampki nie są mrozoodporne, a przewody nie są odpowiednio izolowane przed wilgocią. Konsument skorzystał ze swoich uprawnień jakie daje mu nowa ustawa o prawach konsumenta, w związku z czym Sprzedawca X poniósł określone koszty. Jakie w związku z tym uprawnienia przysługują Sprzedawcy X względem innych podmiotów w łańcuchu sprzedaży?

W dniu 25 grudnia 2014r., w związku z implementacją unijnej dyrektywy o sprzedaży konsumenckiej (1999/44/WE), polski kodeks cywilny został wzbogacony o szereg przepisów umożliwiających sprzedawcy towaru dochodzenie roszczeń związanych z wadliwością odsprzedanej przez niego rzeczy.

Nowa regulacja uszczegóławia rodzaje wad rzeczy, których wystąpienie uprawnia sprzedawcę do dochodzenia odszkodowania od innych podmiotów w łańcuchu sprzedaży.

Wada sprzedanego towaru musi przybrać jedną z trzech określonych w przepisie postaci. W pierwszym przypadku wadliwość towaru powinna przejawiać się w braku właściwości, które towar powinien mieć zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Takich właściwości nie będzie miała na przykład lampa przeznaczona do montażu zewnętrznego, która nie posiada zabezpieczenia przed wilgocią i mrozem. Drugi rodzaj wad towaru polega na niezgodności specyfiki towaru z publicznymi zapewnieniami. Chodzi tu przede wszystkim o zapewnienia producenta lub importera zawarte na przykład w reklamie czy na etykiecie produktu. Trzecia forma wady obejmuje wydanie rzeczy w stanie niezupełnym. Towar niezupełny to nie tylko taki w którym brak określonych elementów, czy taki, który nie zawiera instrukcji obsługi. Niekompletność to także mniejszą niż deklarowana, na przykład na etykiecie, waga lub objętość produktu.

Jeśli w przypadku tego rodzaju wad, sprzedawca poniósł koszty związane z realizacją uprawnień z tytułu rękojmi na rzecz konsumenta, może on domagać się odszkodowania. Sprzedawca może dochodzić odszkodowania nie tylko od podmiotu, z którym łączyła go umowa (od którego kupił rzecz), ale od któregokolwiek sprzedawcy z całego łańcucha umów sprzedaży łączącego producenta z odbiorcą finalnym - konsumentem. Ta regulacja stanowi rodzaj odpowiedzialności kontraktowej niezależnie od tego, o który podmiot chodzi. Takie ujęcie jest bardzo korzystne dla sprzedawcy, gdyż to na jego kontrahencie spoczywa ciężar wykazania, że sprzedany towar nie posiadał żadnej z opisanej wyżej wad.

Odszkodowanie obejmuje zwrot niezbędnych wydatków, które sprzedawca musiał ponieść w związku z realizacją uprawnień konsumenta, takimi jak bezpośrednie koszty wymiany rzeczy lub usunięcia jej wady, jak również koszty pośrednio łączące się z realizacją uprawnień konsumenta, a związane na przykład z demontażem wadliwego produktu, czy jego transportem. Odszkodowanie obejmuje również utracone przez sprzedawcę korzyści oraz kwotę, o jaką zostanie obniżona cena produktu w związku z jego wadą.

Sprzedawca musi się spieszyć z dochodzeniem odszkodowania, termin przedawnienia wynosi tylko sześć miesięcy. Początek biegu terminu należy liczyć wraz z dniem zaspokojenia przez sprzedawcę roszczeń konsumenta z tytułu rękojmi za wady produktu. W nowej regulacji dostrzeżono jednak problem, który występuje w praktyce: od kiedy należy liczyć termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych w przypadku oddalenia powództwa wobec jednego z poprzednich sprzedawców? Otóż roszczenia nie mogą przedawnić się przed upływem 6 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku oddalającego powództwo o naprawienie szkody, stwierdzającego, że strona pozwana nie była odpowiedzialna za powstanie wady rzeczy.

Odpowiedzialności odszkodowawczej poprzednich sprzedawców nie można wyłączyć ani ograniczyć przez jakiekolwiek postanowienie umowy.

Wracając do przykładu. Sprzedawca X zatem będzie mógł się domagać od Hurtownika, ale także innych podmiotów w łańcuchu sprzedaży, odszkodowania obejmujące koszty demontażu towaru, zwrotu ceny konsumentowi oraz utracone korzyści, związane z odstąpieniem od umowy przez konsumenta.

(Olga Maciejewska, aplikant adwokacki, Barta Litwiński Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów sp.p.)