A oto oklejny artykuł z cyklu zmian w prawie konsumenckim.

W prezentowanych dotychczas na łamach Rzeczpospolitej - w ramach niniejszego cyklu - artykułach wskazano już, że nowa ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta wdraża dyrektywę 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów. Przyjęta w powołanej dyrektywie formuła harmonizacji zupełnej nałożyła na państwa członkowskie obowiązek przyjęcia jednolitych i kompatybilnych rozwiązań prawnych, tym samym zbliża się w swoich założeniach do unifikacji prawa (efektu wywoływanego przez rozporządzenia unijne). Skutkiem takiego rozwiązania jest obowiązywanie we wszystkich państwach członkowskich identycznych regulacji, z zastrzeżeniem przypadków, w których dyrektywa dopuściła swobodę implementacyjną. Dyrektywa ma horyzontalny charakter, dotyczy więc całego obszaru jakim jest ochrona praw konsumentów, niezależnie od sektora gospodarki

Mimo, że powołana dyrektywa nie zawiera norm prawa prywatnego międzynarodowego i wskazanie prawa właściwego (dla umów z elementem „transgranicznym” pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą) odbywa się cały czas na podstawie rozporządzenia Rzym I, bez wątpienia dokonana nią harmonizacja ułatwiać będzie transgraniczne zawieranie umów. Przyjęcie rozwiązania harmonizacji zupełnej jest korzystne nie tylko dla konsumentów, którzy mogą liczyć np. na istnienie takiego samego terminu na odstąpienie od umowy zawartej na odległość we wszystkich państwach członkowskich, ale również dla przedsiębiorców prowadzących działalność transgraniczną. Skutkiem przyjęcia powołanej regulacji będzie bowiem obowiązywanie takich samych reguł dotyczących umów zawieranych ”wewnątrz” kraju jak i pomiędzy podmiotami polskimi i zagranicznymi. Przedsiębiorcy eksportujący swoje dobra za granicę, we wszystkich państwach UE będą mogli korzystać też z identycznych klauzul informacyjnych oraz formularzy odstąpienia od umowy. Jedyny obowiązek, jaki będzie na nich ciążył w tym zakresie, to wymóg ich przetłumaczenia na właściwy język (przedsiębiorcy będą mogli też skorzystać z załączników właściwych krajowych ustaw implementujących, które będą musiały zawierać takie formularze).

Ten – zdawałoby się, idealny stan – nie wyklucza jednak istnienia pewnych różnic pomiędzy państwami. W szczególności, każde z państw członkowskich w stosunku do wielu instrumentów ochrony może wprowadzić reguły bardziej restrykcyjne, rozszerzając np. stosowanie przepisów powołanej dyrektywy na osoby prawne lub osoby fizyczne, które nie są konsumentami. Państwa członkowskie mogą również objąć regulacją umowy, które nie są umowami zawieranymi na odległość, na przykład z uwagi na fakt, że nie są one zawierane w ramach zorganizowanego systemu sprzedaży lub świadczenia usług na odległość. Ponadto, państwa członkowskie mogą utrzymać w mocy lub wprowadzić krajowe przepisy w kwestiach, które nie są wyraźnie uregulowane w dyrektywie, takie jak choćby dodatkowe przepisy dotyczące umów sprzedaży, w tym przepisy dotyczące dostarczenia towarów, lub wymogi udzielania informacji w okresie obowiązywania umowy. Każde z państw członkowskich może też wybrać inną formę implementacji dyrektywy. I tak, przykładowo, w Niemczech została ona przeprowadzona głównie poprzez zmianę istniejących już ustaw (niemieckiego kodeksu cywilnego i aktu wprowadzającego do Kodeksu Cywilnego), z kolei w Polsce przyjęto formę odrębnego aktu prawnego (nie wyłączając zmian dokonanych w polskim Kodeksie Cywilnym). Do momentu implementowania dyrektywy przez wszystkie państwa członkowskie, nie zostanie wyeliminowana również różnica wynikająca z faktu obowiązywania w niektórych z nich starych aktów prawnych – wprowadzających reguły ochrony konsumentów odbiegające od zawartych w dyrektywie. Pełna harmonizacja niektórych kluczowych aspektów regulacyjnych w państwach UE powinna jednak znacznie poprawić pewność prawa również wśród przedsiębiorców. Przedsiębiorcy uzyskują więc możliwość korzystania z jednolitych ram regulacyjnych, opartych na jasno zdefiniowanych pojęciach prawnych.

(Maciej Kawecki, doktorant WPiA UJ, Barta Litwiński Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów)